စိတ်ကျတယ်လို့ပြောလိုက်တာနဲ့ ကျွန်ုပ်တို့အများစုထင်ကြတာက လူတစ်ယောက်ဟာ အိပ်ရာထဲအမြဲလှဲနေမယ်၊ မျှော်လင့်ချက်မဲ့နေမယ်၊ လောကကြီးမှာ မနေချင်တော့ဘူး စသဖြင့်ပေါ့။ တကယ်လည်း စိတ်ကျတဲ့သူအများစုက အလုပ်ဆက်လုပ်ဖို့၊ ဆက်ဆံရေးတစ်ခုကို ထိန်းသိမ်းဖို့၊ ပုံမှန်အတိုင်း နေထိုင်နိုင်ဖို့ ခက်ခဲကြပါတယ်။
ဒါပေမဲ့ အမြဲတမ်းဒီလိုတော့ မဟုတ်ပါဘူး။ တချို့စိတ်ကျတဲ့သူတွေဟာ စိတ်အတွင်းပိုင်းမှာ ကြိုးစားရုန်းကန်နေရပေမဲ့ အပြင်ပန်းမှာ၊ နေ့စဉ်ဘဝမှာတော့ သူလုပ်ရမယ့်/သူယူရမယ့်တာဝန်တွေကို လုပ်ဆောင်နိုင်နေတုန်းပါပဲ။ ပြောရရင် စိတ်ကျတယ်ဆိုတာ အမြဲတမ်းမြင်လွယ်တဲ့အရာတစ်ခုတော့ မဟုတ်ပါဘူး။ တချို့သူတွေဟာ စိတ်ကျတာကို ဖုံးကွယ်ထားပြီး အများအမြင်ပုံမှန်လို့ထင်ရပေမဲ့ ဟိုးအတွင်းထဲမှာ ပင်ပန်းခက်ခဲစွာ ရှင်သန်နေရတာပါ။ ဒါကို “High-Functioning Depression” လို့ (တရားဝင်ဆေးပညာအခေါ်အဝေါ် မဟုတ်ပေမဲ့)ခေါ်လေ့ရှိပါတယ်။
High-Functioning Depression က ဘယ်လိုမျိုးလဲ?
တွေ့မြင်နေကျစိတ်ကျရောဂါနဲ့ သိပ်မကွာပါဘူး။ ဆင်တူတဲ့လက္ခဏာတွေရှိပါတယ်။
ဝမ်းနည်းခြင်း/မျှော်လင့်ချက်မဲ့သလိုခံစားရခြင်း
အရင်ကနှစ်သက်ခဲ့တဲ့အရာတွေကို စိတ်မဝင်စားတော့ခြင်း
စားသောက်ပုံ၊ အိပ်စက်ပုံ ပြောင်းလဲခြင်း
အာရုံမစူးစိုက်နိုင်ခြင်း
မကောင်းတဲ့အတွေးတွေ တွေးမိနေခြင်း
အဓိက ကွာခြားချက်ကတော့ ပြင်းထန်စိတ်ကျလက္ခဏာရှိသူတွေဟာ နေ့စဉ်ဘဝဟန်ချက်ပျက်တတ်ပြီး High-Functioning Depression ရှိတဲ့သူတွေကတော့ နေ့စဉ်လုပ်ရမယ့်အရာတွေကို လုပ်နိုင်ကြပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ပုံမှန်လူတွေထက် အများကြီးပိုအားထုတ်ရပါတယ်။
ဥပမာပေးရရင် ရေကူးနေတဲ့ဘဲတစ်ကောင်လိုမျိုးပါ။ အမြင်မှာတော့ အေးဆေးသာယာစွာ ကူးခတ်နေတယ်ဆိုပေမဲ့ ရေအောက်မှာ ခြေထောက်က အဆက်မပြတ်လှုပ်ခတ်နေရပါတယ်။
ဘာကြောင့်ဖြစ်တာလဲ?
အကြောင်းအရင်းကတော့ အများကြီးရှိပါတယ်။ မျိုးရိုးဗီဇ၊ ဟော်မုန်းမမျှတခြင်း၊ စိတ်ထိခိုက်စရာ/ စိတ်ဖိစီးစရာ အခြေအနေ စတာတွေဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ ဘာကြောင့် အပေါ်ယံဟန်မပျက်ဘဲ စိတ်ကျတာလဲဆိုရင် ဖြစ်နိုင်တာက …
၁။ ပြင်းထန်မှု – စိတ်ကျခြင်းက ပုံစံအမျိုးမျိုးရှိပြီး High-Functioning Depression က တခြားပုံစံတွေထက် ပြင်းထန်မှုလျော့နည်းလေ့ရှိပါတယ်။
၂။ ဖုံးအုပ်နိုင်ခြင်း – ဒီလူတွေဟာ စိတ်ကျလက္ခဏာအများကြီးကို ခံစားနေရပေမဲ့လည်း လူမသိအောင်ဖုံးထားနိုင်စွမ်းရှိပါတယ်။ အထူးသဖြင့် ကူညီဖေးမတတ်တဲ့ပတ်ဝန်းကျင်မှာ ရှင်သန်ရသူတွေဟာ ခံစားချက်တွေကိုပိုဖုံးကွယ်နိုင်စွမ်းရှိပါတယ်။
၃။ အလုံးစုံ မဖုံးဖိနိုင်ခြင်း – တချို့စိတ်ကျသူတွေဟာ အပေါ်ယံဟန်မပျက်ဘဲ တကယ်နေနိုင်တာမျိုးမဟုတ်ပါဘူး။ သူတို့ဟာ တချို့နေရာတွေမှာ အဆင်ပြေပေမဲ့ တချို့အချိန်တွေမှာတော့ ရုန်းကန်ကြရပါတယ်။ ဥပမာပြောရရင် အလုပ်မှာထူးချွန်တဲ့သူက အလုပ်ပိတ်ရက်ဆို အိပ်ရာထဲပဲလဲနေတာ၊ ဆိုရှယ်မီဒီယာမှာ ပျော်စရာဓာတ်ပုံတွေတင်နေပေမဲ့ စိတ်ထဲမှာ ဗလာကျင်းနေတာမျိုးတွေပေါ့။
ဘယ်လိုလုပ်ရမလဲ?
High-Functioning Depression အပါအဝင် စိတ်ကျခြင်းမှန်သမျှက ကုသမှုခံယူဖို့လိုပါတယ်။ ဒီလိုလူတွေက ဟန်မပျက်နေထိုင်နိုင်တာမို့ ကိုယ့်မှာ စိတ်ကျလက္ခဏာရှိမှန်းသိဖို့ ခက်နိုင်ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ မကုသဘဲထားရင် ပိုဆိုးလာနိုင်ပါတယ်။ တကယ်လို့ ပိုဆိုးမလာဘူးဆိုရင်တောင် ပုံမှန်ဘဝကို ခက်ခက်ခဲခဲဖြတ်သန်းနေရတာကိုက အလွန်အင်မတန်ပင်ပန်းပါတယ်။
ဒါကြောင့် သင် (သို့) သင့်အသိမိတ်ဆွေမှာ High-Functioning Depression ရှိတယ်ယူဆရင် စိတ်ကျန်းမာရေးပညာရှင်နဲ့ ဆွေးနွေးသင့်ကြောင်း တိုက်တွန်းလိုက်ပါတယ်။
