အိပ်စက်ခြင်းဆိုတာ ကိုယ်ကျန်းမာရေးအတွက်သာမက စိတ်ခံစားမှု၊ စိတ်ကျန်းမာရေးအတွက်လည်း အရေးကြီးပါတယ်။ သုတေသနတွေအရ အိပ်စက်ခြင်းနဲ့ စိတ်ကျန်းမာရေးက အပြန်အလှန်ဆက်စပ်နေပါတယ်။ ကောင်းကောင်းအိပ်မပျော်ရင် စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာပြဿနာတွေဖြစ်နိုင်သလို စိတ်ကျန်းမာရေးပြဿနာရှိသူတွေကလည်း ကောင်းကောင်းအိပ်ပျော်ဖို့ခက်ခဲတတ်ပါတယ်။ ဒီနေ့ဆောင်းပါးမှာတော့ အိပ်စက်ခြင်းနဲ့ စိတ်ကျန်းမာရေးဆက်နွယ်နေပုံ၊ စိတ်ကျန်းမာရေးပြဿနာတွေကို ဖြေရှင်းရာမှာ ကောင်းစွာအိပ်စွာခြင်းကလည်း အရေးပါပုံတို့ကို ပြောသွားမှာဖြစ်ပါတယ်။
လေ့လာမှုတွေအရ အိပ်နေစဉ်မှာဖြစ်ပွားတဲ့ ဦးနှောက်လုပ်ငန်းဆောင်တာတွေက စိတ်ကျန်းမာခြင်းအပေါ် ကြီးမားတဲ့သက်ရောက်မှုရှိနေပါတယ်။ အိပ်စက်ခြင်းက တွေးခေါ်မှု၊ သင်ယူမှု၊ မှတ်ဉာဏ်တွေအတွက်အရေးပါသလို စိတ်ခံစားချက်တွေကို ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းရာမှာလည်း အလွန်အရေးကြီးပါတယ်။ အိပ်ရေးမဝဘူး၊ ကောင်းကောင်းမအိပ်ရဘူးဆိုရင် စိတ်မကြည်လင်တော့ဘဲ မကောင်းတဲ့ခံစားမှု၊ တုံ့ပြန်မှုတွေဖြစ်လာပြီး စိတ်ကျန်းမာရေးပြဿနာတွေ ဖြစ်လာနိုင်ပါတယ်။
အရင်တုန်းကတော့ အိပ်စက်မှုပြဿနာဆိုတာ စိတ်ဝေဒနာကြောင့်ဖြစ်တဲ့လက္ခဏာလို့ ယူဆကြပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ တကယ်တမ်းမှာ နှစ်ခုလုံးက တစ်ခုအပေါ်တစ်ခု အပြန်အလှန်သက်ရောက်နေတာပါ။ စိတ်ကျန်းမာရေးပြဿနာရှိရင် အိပ်စက်ဖို့ခက်ခဲသလို ကောင်းကောင်းအိပ်မပျော်ရင်လည်း စိတ်ကျန်းမာရေးပြဿနာတွေ စဖြစ်လာတာ၊ ပိုဆိုးလာတာတွေရှိပါတယ်။
စိတ်ကျန်းမာရေးနဲ့ဆက်နွယ်နေတဲ့ အိပ်စက်မှုပြဿနာတစ်ခုလည်းရှိပါသေးတယ်။ Obstructive Sleep Apnea (OSA) လို့ခေါ်ပြီး အိပ်နေတုန်းမှာ အသက်ရှူရပ်ရပ်သွားတတ်တဲ့ရောဂါဖြစ်ပါတယ်။ ဒီရောဂါက စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာဝေဒနာခံစားနေရသူတွေမှာ ပိုအဖြစ်များပြီး ကိုယ်ကျန်းမာရေးကိုထိခိုက်သလို ပြင်းထန်တဲ့စိတ်ဝေဒနာဖြစ်နိုင်ခြေကိုလည်း များစေပါတယ်။ ဒါကြောင့် OSA ဖြစ်နေပြီဆိုရင် ကိုယ်စိတ်ကျန်းမာရေးမထိခိုက်အောင် သေချာဂရုစိုက်ဖို့ အရေးကြီးပါတယ်။
အိပ်စက်မှုပြဿနာနဲ့ဆက်နွယ်နေတဲ့ စိတ်ကျန်းမာရေးပြဿနာများ
စိတ်ကျခြင်း – တစ်ကမ္ဘာလုံးမှာ လူသန်း ၃၀၀ ကျော်ခံစားနေရတဲ့ စိတ်ကျရောဂါဟာဆိုရင် အိပ်စက်မှုပြဿနာနဲ့ ထင်ရှားစွာဆက်နွယ်နေပါတယ်။ ညဘက်အိပ်မပျော်တာ၊ နေ့ဘက်မှာ အလွန်အကျွံငိုက်မြည်းတာ၊ ပုံမှန်ထက်ပိုအိပ်တာတွေက အဖြစ်များတဲ့လက္ခဏာတွေဖြစ်ပါတယ်။ စိတ်ရောဂါနဲ့ အိပ်စက်ခြင်းက အပြန်အလှန်သက်ရောက်နေလို့ စိတ်ကျဝေဒနာခံစားနေရသူတွေမှာ ကောင်းစွာအိပ်စက်နိုင်အောင်စီမံခြင်းက ရောဂါကိုသက်သာစေနိုင်ပါတယ်။
စိုးရိမ်ပူပန်မှုလွန်ကဲတဲ့ ဝေဒနာ – ဒီဝေဒနာခံစားရသူတွေက စိုးရိမ်ကြောက်လန့်စိတ်ကြောင့် အမြဲနိုးကြားနေလို့ စိတ်အေးလက်အေးနဲ့ နှစ်နှစ်ခြိုက်ခြိုက်အိပ်ပျော်ဖို့ ခက်ခဲပါတယ်။ ဒီလိုနဲ့ စိုးရိမ်စိတ်များလို့ အိပ်မပျော်၊ အိပ်မပျော်တော့ စိုးရိမ်စိတ်တွေပိုများနဲ့ သံသရာလည်ပါတော့တယ်။ ဆိုးရွားတဲ့အဖြစ်ဆိုးကြုံခဲ့ရတဲ့သူတွေမှာဆိုရင် ပိုလို့တောင်အဖြစ်များတတ်ပါတယ်။
ဘိုင်ပိုလာရောဂါ – စိတ်ကြွစိတ်ကျရောဂါဖြစ်ပြီး အိပ်စက်မှုပုံစံကို ပြောင်းလဲစေပါတယ်။ ဒီအခါမှာ အိပ်စက်မှုပြဿနာကို ကုသဖြေရှင်းခြင်းက ရောဂါဆိုးရွားမှုကိုသက်သာစေပါတယ်။
စိတ်ကစဉ့်ကလျားရောဂါ – ဒီရောဂါဝေဒနာရှင်တွေဟာ အိပ်မပျော်တဲ့ရောဂါ၊ ဇီဝစည်းချက်လွဲမှားမှုဝေဒနာတွေနဲ့ ချိတ်ဆက်နေပါတယ်။ ရောဂါကိုကုတဲ့ဆေးတွေကလည်း အိပ်စက်မှုပြဿနာကိုပိုဆိုးစေတတ်ပါတယ်။ ဒီလိုလူနာတွေမှာ အိပ်စက်မှုပုံစံမှန်အောင်ပြုလုပ်ခြင်းက အကျိုးကျေးဇူးများစေနိုင်ပါတယ်။
ADHD – အာရုံမစူးစိုက်နိုင်ဘဲ အတက်ကြွလွန်ပြီး ထင်ရာလုပ်တတ်တဲ့စိတ်ရောဂါဖြစ်ပါတယ်။ ဒီရောဂါမှာဆိုရင် ကောင်းစွာအိပ်မပျော်ခြင်းက ရောဂါလက္ခဏာကိုပိုဆိုးစေပါတယ်။
အော်တဇင် (Autism Spectrum Disorder) – အော်တဇင်ရှိတဲ့ ကလေးတွေ၊ အရွယ်ရောက်စလူငယ်လေးတွေမှာ အိပ်စက်မှုပြဿနာဖြစ်နိုင်ခြေများပါတယ်။ သူတို့ရဲ့ဘဝကို ပိုမိုကောင်းမွန်စေဖို့အတွက် အိပ်စက်မှုပြဿနာကို ကုသဖြေရှင်းဖို့ မဖြစ်မနေအရေးကြီးပါတယ်။
အိပ်စက်မှုနဲ့ စိတ်ကျန်းမာရေးကို တိုးတက်ကောင်းမွန်စေမယ့်နည်းလမ်းများ
အိပ်စက်ခြင်းနဲ့ စိတ်ကျန်းမာရေးဟာ ရှုပ်ထွေးစွာဆက်နွယ်နေတယ်ဆိုပေမဲ့ နှစ်ခုလုံးကိုသေချာကုသမယ်ဆိုရင် တကယ်ပဲအကျိုးထိရောက်ပါတယ်။ တစ်ယောက်နဲ့တစ်ယောက်က မတူနိုင်တာမို့ အကောင်းဆုံးနည်းလမ်းကတော့ လူအပေါ်မူတည်ပြီးကွဲပြားနိုင်လို့ စိတ်ရောဂါကုဆရာဝန်၊ စိတ်ပညာရှင်တွေနဲ့ သေချာကုသမှုခံယူဖို့ အရေးကြီးပါတယ်။
Cognitive Behavioral Therapy (CBT ကုထုံး)
CBT ဆိုတာ မကောင်းတဲ့တွေးခေါ်ပုံကို ကူညီပြောင်းလဲပေးတဲ့ စကားပြောကုထုံးတစ်မျိုးပါ။ ပြဿနာအမျိုးမျိုးအတွက် CBT ကုထုံးအမျိုးမျိုးရှိပြီး အိပ်မပျော်ခြင်းအတွက် ထိရောက်တဲ့ CBT-I ကုထုံးလည်းရှိပါတယ်။ ဒီကုထုံးက အိပ်စက်မှုကိုတိုးတက်ကောင်းမွန်စေရုံသာမက စိတ်ဝေဒနာလက္ခဏာတွေကိုလည်း သက်သာလျော့ပါးစေပါတယ်။
အိပ်စက်ပုံအလေ့အထကို ကောင်းမွန်စေမယ့်နည်းလမ်းများ
ပိုပြီးနှစ်ခြိုက်ကျန်းမာစွာ အိပ်စက်နိုင်ဖို့အတွက် အောက်ပါနည်းလမ်းတွေကိုလုပ်ဆောင်ပါ။
အိပ်ရာဝင်ချိန်ကို ပုံသေသတ်မှတ်ထားပါ။
စိတ်သက်သောင့်သက်သာဖြစ်စေမယ့် နည်းလမ်း(ဥပမာ – အသက်ရှူလေ့ကျင့်ခန်း)တွေ ပြုလုပ်ပါ။
ညနေဘက်မှာ အရက်၊ ကဖင်းသောက်တာကိုရှောင်ပါ။
ညအိပ်ရာမဝင်ခင်မှာ မီးကိုကြိုမှိန်ထားပြီး ဖုန်းကိုဝေးဝေးမှာထားပါ။
ပုံမှန်လေ့ကျင့်ခန်းပြုလုပ်ပြီး နေ့ဘက်မှာ နေရောင်ခြည်နဲ့ထိတွေ့ပါ။
အိပ်ရာ၊ ခေါင်းအုံးကို သက်သောင့်သက်သာဖြစ်အောင်ထားပါ။
အလင်းစူးစူးတွေ၊ ဆူညံသံတွေမဝင်အောင် တားဆီးပါ။
အိပ်စက်ခြင်းနဲ့ စိတ်ကျန်းမာရေးက အပြန်အလှန်မှီခိုနေတာဖြစ်လို့ စိတ်ဝေဒနာတွေကိုကုသတဲ့အခါမှာ အိပ်စက်မှုပြဿနာကိုဖြေရှင်းဖို့ အလွန်တရာအရေးကြီးကြောင်း၊ စိတ်ကျန်းမာရေးပညာရှင်တွေရဲ့ အကူအညီကိုရယူဖို့လိုအပ်ကြောင်း ရေးသားဖော်ပြလိုက်ပါတယ်။
